İKİ yılı aşkın süredir milyonlarca vatandaşı mağdur eden kira krizi kamunun da öncelikli gündem maddelerinden biri oldu. Geçen yıl kira artışına yüzde 25 sınırı geldi, süre bu yıl da uzatıldı. Ancak sınırlama sorunu çözmediği gibi ev sahibi-kiracı anlaşmazlıklarının büyümesine yol açtı. Kira artışını makul bulmayan ev sahipleri farklı yolları seçti. Kimi evini satışa çıkardı, kimi istediği zammı yapamayacağı için boş evi yüksek fiyatla kiraya verdi, kimi ise ‘Evim boş kalsın’ dedi. Konut üretimi düşükken, bir de evini boş bırakanlar artınca arz sorunu büyüdü. Kamu şimdi bu boş evleri gündemine aldı. Dünyada birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de boş evlerden vergi alınması planlanıyor. Hedef, bu yolla kiralık konut sayısında artışı sağlamak. Verginin şartları henüz belli olmasa da, çalışmanın adı ev sahiplerini tedirgin etmeye yetti. Önümüzdeki dönemde satılık konut sayısında artış bekleyen sektör temsilcileri, sahte sözleşmeler yapılacağı konusunda da uyarıda bulundu.
Ev Sahipleri TEDİRGİN
Tüm Girişimci Emlak Müşavirleri Derneği (TÜGEM) Kurucu Başkanı Hakan Akdoğan, son aylarda birçok ev sahibinin özellikle evini boş tutmak istediğini belirtirken bunun nedenini şöyle açıkladı: “Kira artışına yüzde 25 sınırının getirilmesi, artan anlaşmazlıklar nedeniyle açılan tespit ve tahliye davalarının uzun yıllar sürmesi mülk sahiplerini bu yola itti. Şimdi boş ev için vergi denilmesi yeniden bir tedirginlik yarattı. Son günlerde evini satışa çıkarmak isteyenler arttı ve bu artışın sürmesini bekliyoruz.”
SAHTE KİRA SÖZLEŞMELERİ PATLAR
Kira krizinin bu yolla çözülemeyeceğini belirten Akdoğan, “Evi boş tutamazsın denildiğinde ev sahibi bir yolunu bulur. Bir akrabası, tanıdığı ile sözleşme yapar ve sahte sözleşmeler patlar. Cezalandırma sistemi üzerinden gitmek yerine alternatif çözümlere odaklanmalıyız. Mesela nasıl kamu sosyal konutta sübvansiyon yapıyor ya da kamu bankaları üzerinden kredi faizini düşürerek vatandaşa imkân tanıyorsa, kirada da bu olabilir. Kamu kurumu, tespit edilen boş evleri ev sahiplerinden kendi kiralar, ulaşılabilir fiyatla ihtiyaç sahibine kiraya verir. Elbette kira krizine asıl çözüm üretim. Ama onun için gerekli olan iki-üç yıllık süreçte bu tip yollar denenebilir” dedi.
ÜÇÜNCÜ EVE VERGİ ÖNERİSİ
Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası Başkanı Hakan Akçam da boş konut vergisinin sahte sözleşmelere yol açabileceğini, bu nedenle sıkı denetim gerektiğini dile getirdi. Boş konutların yanında gayrimenkul zenginlerine de ek vergi gelmesi gerektiğini söyleyen Akçam, “Bir vatandaşın bir, iki evi var ama üçüncüsünü alıyorsa ek vergi ödemeli. Barınma sorununun çözümü için gayrimenkul bir süre kazanç kapısı olmakta çıkmalı” diye konuştu.
İstanbul Emlak Brokerleri Kulübü Yönetim Kurulu Başkanı Ulvi Özcan, kira artışına yüzde 25 zam sınırının bu yıl da uzatılması nedeniyle birçok mülk sahibinin evini satma yoluna gittiğini hatırlattı ve şunları söyledi: “Şimdi boş eve ek vergi gelmesi nedeniyle ‘evimi satın’ talepleri hızlanacak. Önümüzdeki dönemde ikinci elde satılık arzında artış bekliyoruz.”
FAHİŞ ARTIŞ RİSKİ DOĞAR
Yüzlerce emlak ofisini bünyesinde barındıran MasterTürk Grubu’nun Başkanı Gökhan Taş ise şu değerlendirmeyi yaptı: “Vergi netleştiğinde bir kesim boş evini satar, bir kesim kiraya verir. Ayrıca alıp boş tutarım beklentisi ile kimse ev almaz. Bununla birlikte ‘kiraya ver baskısı’ fahiş kira artışına da yol açabilir. Söz gelimi 10 bin lira kira beklentisi varken, ev sahibi ‘boş tutmuyorum ama 15 bin lira istiyorum’ diyebilir.” Taş, gurbetçilerin aldıkları evde kısıtlı süre kaldığını ya da memleketinde evi olanların iki şehirdeki evini de kullandığını hatırlatarak, Türkiye şartlarında Boş Ev tespitinin zor olduğunu sözlerine ekledi.
Gayrimenkul Yatırımcıları Derneği (GYODER), sadece İstanbul’da ‘hayalet ev’ denilen 700 bin boş konut olduğunu, yanılma payı dahi olsa bu rakamın 500 bin civarında tahmin edildiğini açıkladı.
KİRALIK TALEBİ ARTIYOR, SATILIK İSE DÜŞÜYOR
- ARTAN fiyatlar ve krediye ulaşım zorluğu konut satışlarını olumsuz etkiliyor. Haziranda ülke genelinde konut satışları yüzde 44.4 düşerek 83 bin 636 oldu. Böylece Temmuz 2021’den bu yana en sert gerileme gerçekleşti. Sahibinden.com ile Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) işbirliğiyle hazırladığı rapora göre de haziranda satılık konut talebi bir önceki aya göre yüzde 6.3 düşerken, kiralık talebi yüzde 12.3 arttı. Konut piyasasında canlılık ölçütü olarak kullanılan, satılık konut ilanlarının ne kadar süre yayında kaldıklarını gösteren kapatılan ilan yaşı geçen aya kıyasla ülke genelinde ve üç büyükşehirde yükseldi. Son verilere göre kapatılan ilan yaşı ülke genelinde 54.8, İstanbul’da 62.5 gün, Ankara’da 39.2 gün ve İzmir’de 65.2 gün oldu. Kirada ise talebin etkisi ile süre kısaldı. Kiralık evde kapatılan ilan yaşı ülke genelinde ve İstanbul’da 1.5 gün, Ankara’da ve İzmir’de ise 0.8 gün düştü ve Türkiye genelinde 15.7 gün, İstanbul’da 17.6 gün, Ankara’da 11.1 gün, İzmir’de ise 19.7 gün oldu.
