Lise ve üniversite sınavlarına hazırlananlar ile özellikle tıp ve psikoloji öğrencileri, dikkat artırmak ve odaklanmak için kırmızı reçeteli ilaçlar kullanıyor.
Bazı öğrenciler arkadaşlarının ilaçlarını alırken bazıları da ilaçlara kaçak yollardan ulaşıyor. İlaçları internet üzerinden temin etmek de mümkün. Peluş oyuncağın içine koyularak gönderilen ilaçlar için 1300-1700 TL arasında bir ücret isteniyor.
BİRBİRLERİNE ÖNERİYORLAR
Milliyet’ten Ozan Ömer Kadüker’in haberine göre, öğrencilerin yoğun kullandığı sosyal medya gruplarında ilaçların ‘faydaları’ anlatılarak reklamı yapılıyor. Örneğin bir öğrenci “Ders çalışırken 2 saat mi olmuş diyordum. Sınav günü hariç sıfır stres yaşadım. O yüzden tavsiye ederim” diyerek ilacı diğer arkadaşlarına öneriyor. Bir başka öğrenci ise “3 sınav öğrencisi çevir, birisi X ilacını, diğeri Y ilacını kullanıyordur” ifadeleriyle ilaçların yaygınlığını anlatıyor.
İlaç kullandığını belirten öğrencilere ilaca nasıl ulaştıklarını sorduğumuzda farklı yanıtlar aldık. Kimi doktor gözetiminde, reçeteli olarak aldığını belirtirken bazıları ise arkadaşları aracılığıyla bulduğunu söyledi. İlacı kullanıp yan etkileri nedeniyle bıraktığını belirten bir başka öğrenci ise “Dikkat toplamada etkisi var ama en ufak seste sinir krizi geçirecek gibi oluyordum. Tahammülsüzlüğüm artmıştı. O yüzden bıraktım” dedi.
‘SINIFIN YARISI KULLANIYOR’
Öğrencilerin önerilerinin yanı sıra ilaçların etkilerini öğrenen bazı veliler ve eğitim koçları da öğrencileri ilaç kullanması konusunda zorluyor.
Yükseköğretim Kurumları Sınavı’nda (YKS) Türkiye derecesi yapan ve şu an tıp fakültesi okuyan bir öğrenci “Sınava hazırlanırken çok yaygındı. Fen lisesinden bir arkadaşım 22 kişilik sınıfın yarısının ilaç kullandığını söyledi. Ailesinin tavsiyesiyle başladığını belirtip bana da önerdi. Doktor tavsiyesi haricinde başlamak istemediğim için reddettim. İlaç kullanımı tıp fakültelerinde de çok yaygın. Özellikle üst sınıf öğrencilerin çevresi olduğu için ilaca ulaşmaları kolay” diye konuştu.
İlaçları reçeteli olarak kullandıklarını belirten bazı kişiler ise öğrenciler ve velilerin kendilerine ulaşarak ilaç talep ettiklerini aktardı. Sınava hazırlanan kişilerin kendisine sık sık yazdığını dile getiren T.S., “Hastalığı olup olmadığını bilmiyorlar. Bazısı ileride asker, polis olamam diye düşünerek tanı almıyor ama ilaç ihtiyaçları var. Bazen de sırf sınav başarısı için ilaç istiyor. Hastalığı olan birçok arkadaşım benzer durumu yaşıyor, mesaj kutularımız böyle mesajlarla dolu. Para da teklif ediyorlar” ifadelerini kullandı.
OYUNCAK İÇİNDE TESLİMAT
İlaçlar normal şartlarda kırmızı reçeteyle alınıyor. Ancak bu ilaçlara yasa dışı şekilde internetten ulaşmak da mümkün. ‘Her türlü ilaç vb. tedarik edilir’ ilanıyla ulaştığımız bir satıcıyla, 18 yaşından küçük olduğumuzu belirterek iletişim kurduk. İstenirse elden istenirse de kargoyla ilaçları teslim edebileceğini aktaran satıcı, “Peluş oyuncak içine dikiyoruz. Ayrıca kutuya koyuyoruz, siz yırtıp alıyorsunuz” dedi. İlaçların fiyatları ise çeşidine göre 1.300 TL ile 1.700 TL arasında değişiyor.
CİDDİ YAN ETKİLERİ VAR
Bazı ailelerin sınav sürecinde ilaç istediğini belirten Türkiye Psikiyatri Derneği’nden Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Prof. Dr. Özgür Öner “Uyarıcıların yanlış kullanımının en önemli nedeni bilişsel güçlendirmedir. Diğer nedenler kilo vermeye çalışma, uyku ihtiyacını azaltma ve enerjiyi artırmaktır. ABD’deki bir çalışmaya göre üniversite öğrencilerinde reçetesiz ilaç kullanma sıklığı yüzde 5.3 ile yüzde 34 arasında bildirilmiştir” dedi.
Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu tanısının konması için belirtilerin 12 yaşından önce başlamış olması gerektiğini aktaran Öner, daha önce herhangi bir şikâyeti veya hiç işlev kaybı olmayan birisinde YKS öncesinde yapılan başvuruda tanı konmasının uygun olmayacağını kaydetti.
Öner, ilaçların yan etkileri hakkında ise şunları söyledi:
Genel olarak güvenli ilaçlar olsa da yan etkileri bulunmakta. En sık görülen yan etkiler iştahsızlık, uykusuzluk, kaygı, tik ve diğer tekrarlayıcı hareketlerde artış, uzun süreli kullanımda bazı olgularda boy ve kilo gelişiminde gerilik ve kardiyolojik yan etkilerdir.